Prolaktyna jest hormonem wytwarzanym przez przedni płat przysadki mózgowej. Może być również wydzielana przez endometrium, łożysko, komórki układu odpornościowego, gruczoły sutkowe, a także przez niektóre nowotwory. Prolaktyna wydzielana jest pulsacyjnie. Największy wyrzut osiąga w nocy, a następnie w ciągu dnia jej wydzielanie stopniowo maleje. Jej podstawową rolą jest stymulacja laktacji, a także rozwój gruczołów sutkowych. Kiedy stężenie prolaktyny przekracza normę, wówczas mówimy o hiperprolaktynemii. Za górną granicę normy stężeń prolaktyny z reguły przyjmuje się 20-25 ng/ml. Zależy ona jednak od zastosowanej metody oceny i jest nieco wyższa dla kobiet niż mężczyzn.
Jakie są przyczyny hiperprolaktynemii ?
Zwiększone stężenie prolaktyny może być wynikiem działania czynników fizjologicznych tak, takich jak:
- ciąża,
- laktacja,
- sen (najwyższe wydzielanie prolaktyny obserwuje się między 3 a 5 rano),
- stres,
- intensywny trening,
- dieta bogatobiałkowa lub bogatotłuszczowa,
- współżycie płciowe.
Może również towarzyszyć różnym stanom chorobowym. Do patologicznych czynników zwiększających poziom prolaktyny możemy zaliczyć:
- gruczolaki przysadki mózgowej, np. guz prolaktynowy,
- zmiany w centralnym układzie nerwowym np. glejaki, oponiaki,
- sarkoidozę,
- gruźlicę,
- uszkodzenie szypuły przysadki w przebiegu operacji lub urazów,
- choroby endokrynologiczne:
- niedoczynność tarczycy,
- akromegalię,
- zespół Nelsona,
- cukrzycę,
- chorobę Addisona,
- raka kory nadnerczy,
- zespół Sheehana;
- zespół policystycznych jajników,
- przewlekłą niewydolność nerek,
- niewydolność wątroby,
- zmiany w obrębie klatki piersiowej, np. torakotomię.
Hiperprolaktynemię może wywoływać także stosowanie niektórych leków. Należą do nich np.:
- leki przeciwdepresyjne,
- neuroleptyki,
- leki hormonalne,
- leki stosowane w chorobie wrzodowej, nadciśnieniu tętniczym,
- opiaty,
- leki przeciwwymiotne poprawiające perystaltykę jelit.
Objawy hiperprolaktynemii
Jakie są najważniejsze objawy tej choroby? Zaniepokoić nas powinny zwłaszcza:
- wzrost masy ciała,
- skłonność do obrzęków,
- nadpobudliwość, stany lękowe,
- brak lub nieregularne miesiączki,
- cykle bezowulacyjne,
- zespół napięcia przedmiesiączkowego,
- mlekotok,
- umiarkowany hirsutyzm,
- osteopenia,
- obniżenia libido.
U mężczyzn są to natomiast: zaburzenia erekcji, spadek ruchliwości plemników, hipotrofia jąder, zmniejszenie masy mięśniowej i owłosienia.
Leczenie hiperprolaktynemii
Obniżanie poziomu prolaktyny musi być poprzedzone wnikliwym wywiadem i diagnostyką. W tym celu należy udać się do lekarza endokrynologa, który na podstawie zebranego materiału ustali przyczynę podwyższonego stężenia prolaktyny. Od tego bowiem zależy postępowanie kliniczne.
Hiperprolaktynemia spowodowana niedoczynnością tarczycy, niewydolnością nerek czy wątroby, wymaga najpierw leczenia zaburzeń tych narządów. Dopiero w późniejszym etapie wprowadza się farmakologiczne obniżenia prolaktyny. W przypadkach hiperprolaktynemii polekowej powinno się rozważyć odstawienie leków i zastąpienie ich lekami o podobnym działaniu, ale nie podnoszącym prolaktyny. W przypadku guzów stosowane jest leczenie operacyjne.
Zapraszamy do kontaktu, celem umówienia konsultacji ze specjalistą!